Praca w młodym wieku może być świetną okazją do zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych, nauki odpowiedzialności i zarobienia własnych pieniędzy. Jednakże w Polsce przepisy prawa pracy ściśle regulują kwestie związane z zatrudnieniem osób niepełnoletnich. W artykule przedstawiamy szczegółowe informacje na temat minimalnego wieku do podjęcia pracy, warunków zatrudnienia oraz ograniczeń wynikających z przepisów. Dowiesz się również, jakie formy pracy są dostępne dla młodzieży oraz jakie obowiązki mają pracodawcy zatrudniający osoby młodociane.
Od ilu lat można pracować w Polsce?
Polskie prawo pracy jasno określa minimalny wiek, od którego można podjąć legalne zatrudnienie. Zgodnie z Kodeksem pracy, osoby, które ukończyły 15 lat, mogą zostać zatrudnione na podstawie umowy o pracę, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. W przypadku młodszych dzieci, istnieją specjalne regulacje umożliwiające pracę w branżach takich jak artystyczna czy sportowa, ale wymaga to dodatkowych zgód i zezwoleń.
Aby osoba młodociana mogła podjąć pracę, musi spełnić następujące warunki:
- Ukończenie co najmniej ośmioletniej szkoły podstawowej,
- Przedstawienie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania określonej pracy,
- Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego lub do prac lekkich, które nie zagrażają zdrowiu ani rozwojowi psychofizycznemu.
Przepisy te mają na celu zapewnienie młodym pracownikom ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, a także umożliwienie kontynuowania edukacji.
Jakie prace mogą wykonywać osoby młodociane?
Rodzaje prac, które mogą wykonywać osoby młodociane, są ściśle określone przepisami. Dopuszczalne są przede wszystkim tzw. prace lekkie, które nie obciążają fizycznie i nie wpływają negatywnie na zdrowie ani rozwój młodego człowieka. Przykłady takich prac to:
- Pomoc w sklepach, kawiarniach czy restauracjach,
- Rozdawanie ulotek,
- Prace porządkowe, np. sprzątanie,
- Zatrudnienie w branży artystycznej – np. jako statysta w filmach,
- Prace sezonowe w rolnictwie, takie jak zbiór owoców.
Młodzież w wieku 15–18 lat może być również zatrudniana w celu przygotowania zawodowego, co pozwala na zdobycie konkretnych kwalifikacji i umiejętności praktycznych w określonym zawodzie.
Prace wzbronione młodocianym
Istnieje lista prac, które są zakazane dla osób młodocianych, aby chronić ich zdrowie i bezpieczeństwo. Do takich prac należą m.in.:
- Prace na wysokościach powyżej 3 metrów,
- Obsługa niebezpiecznych maszyn i urządzeń,
- Kontakt z substancjami chemicznymi lub biologicznymi,
- Prace w hałasie przekraczającym 80 decybeli,
- Zadania wymagające dużego wysiłku fizycznego.
Pracodawcy są zobowiązani do przestrzegania tych ograniczeń i zapewnienia młodocianym pracownikom bezpiecznych warunków pracy.
Jak wygląda czas pracy młodocianych?
Przepisy dotyczące czasu pracy młodocianych różnią się od tych, które obowiązują dorosłych pracowników. Zasady te zostały stworzone, aby nie kolidowały z obowiązkami szkolnymi i zapewniały młodym osobom odpowiedni czas na odpoczynek.
Czas pracy osób poniżej 16 lat
Osoby młodociane, które nie ukończyły 16 lat, mogą pracować maksymalnie:
- 6 godzin dziennie,
- 12 godzin tygodniowo w okresie zajęć szkolnych,
- 35 godzin tygodniowo w okresie ferii szkolnych.
Czas pracy osób powyżej 16 lat
Młodzież w wieku 16–18 lat może pracować maksymalnie:
- 8 godzin dziennie,
- 40 godzin tygodniowo,
- Nie więcej niż 2 godziny dziennie, jeśli w tym samym dniu uczęszcza do szkoły.
Warto podkreślić, że młodociani nie mogą pracować w godzinach nocnych (22:00–6:00) ani w nadgodzinach. Przysługuje im także co najmniej 14-godzinna przerwa w pracy obejmująca porę nocną oraz 48-godzinny odpoczynek tygodniowy, w tym niedzielę.
Jakie są obowiązki pracodawcy wobec młodocianych pracowników?
Pracodawcy zatrudniający osoby młodociane mają obowiązek przestrzegania szczególnych przepisów prawa pracy. Do ich najważniejszych obowiązków należą:
- Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
- Przeprowadzenie badań lekarskich przed zatrudnieniem,
- Prowadzenie ewidencji pracowników młodocianych,
- Zapewnienie odpowiednich przerw w pracy,
- Udzielanie urlopów w okresie ferii szkolnych.
W przypadku zatrudnienia w celu przygotowania zawodowego, pracodawca musi również zapewnić młodocianemu możliwość dokształcania teoretycznego w szkole branżowej lub w formie kursów.
Jakie formy zatrudnienia są dostępne dla nieletnich?
Osoby niepełnoletnie mogą być zatrudniane na podstawie różnych umów, w zależności od ich wieku i rodzaju pracy. Najczęściej stosowane formy zatrudnienia to:
- Umowa o pracę – dla osób powyżej 15 lat, najczęściej w celu przygotowania zawodowego lub przy pracach lekkich,
- Umowa zlecenie – popularna forma zatrudnienia przy pracach sezonowych lub dorywczych,
- Umowa o dzieło – stosowana głównie w branży artystycznej, reklamowej lub sportowej.
Dzieci poniżej 15 roku życia mogą być zatrudniane wyłącznie w branżach kulturalnych, artystycznych, sportowych lub reklamowych, pod warunkiem uzyskania zgody rodziców oraz zezwolenia inspektora pracy.
Jakie wynagrodzenie przysługuje młodocianym pracownikom?
Wynagrodzenie młodocianych pracowników jest ustalane w stosunku procentowym do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2025 roku minimalne wynagrodzenie wynosi:
| Okres nauki | Minimalne wynagrodzenie |
| Przyuczenie do pracy | 593,40 zł |
| I rok nauki | 678,18 zł |
| II rok nauki | 762,95 zł |
| III rok nauki | 847,72 zł |
W przypadku prac sezonowych lub dorywczych, wynagrodzenie jest najczęściej ustalane stawką godzinową, która wynosi od 15 do 25 zł brutto za godzinę, w zależności od rodzaju pracy i regionu.
Jakie są korzyści z pracy w młodym wieku?
Praca w młodym wieku niesie za sobą wiele korzyści, takich jak:
- Zdobycie pierwszych doświadczeń zawodowych,
- Nauka odpowiedzialności i zarządzania czasem,
- Rozwój umiejętności interpersonalnych,
- Możliwość zarobienia własnych pieniędzy i uniezależnienia się od rodziców.
Jednakże ważne jest, aby praca była zgodna z przepisami i nie kolidowała z edukacją ani zdrowiem młodego pracownika.
Co warto zapamietać?:
- Minimalny wiek do podjęcia pracy w Polsce to 15 lat, z wymogiem ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej oraz zaświadczenia lekarskiego.
- Osoby młodociane mogą wykonywać prace lekkie, takie jak pomoc w sklepach, rozdawanie ulotek czy prace sezonowe w rolnictwie.
- Prace wzbronione młodocianym obejmują m.in. prace na wysokościach, obsługę niebezpiecznych maszyn oraz prace w hałasie powyżej 80 decybeli.
- Czas pracy dla młodocianych poniżej 16 lat wynosi maksymalnie 6 godzin dziennie, a dla osób 16-18 lat – 8 godzin dziennie, z zakazem pracy w nocy.
- Wynagrodzenie młodocianych pracowników w 2025 roku zaczyna się od 593,40 zł za przyuczenie do pracy, a stawki godzinowe w pracach sezonowych wynoszą od 15 do 25 zł brutto.
