Czas zaprzeszły, znany również jako plusquamperfectum, jest jednym z czterech czasów gramatycznych w języku polskim. Chociaż jest to konstrukcja archaiczna, wciąż ma swoje zastosowanie i może wzbogacić nasz język. W tym artykule odpowiemy na pytanie: czas zaprzeszły polski – jak go używać? Oraz przyjrzymy się jego budowie.
Agenda:
- Czym jest czas zaprzeszły?
- Budowa czasu zaprzeszłego
- Przykłady zastosowania
Czym jest czas zaprzeszły?
Czas zaprzeszły służy do opisywania czynności, które wydarzyły się przed innymi przeszłymi czynnościami. Oznacza to, że podkreśla uprzedniość pewnego wydarzenia. Aby poprawnie użyć czasu zaprzeszłego, należy wskazać inną czynność przeszłą, która wydarzyła się po tej, którą chcemy opisać.
Budowa czasu zaprzeszłego
Czas zaprzeszły jest zbudowany podobnie jak czas przeszły, z tą różnicą, że dodaje się do niego odmienione słowo „być”. Odmiana tego czasownika musi być zgodna z formą czasownika głównego, który zamieniamy na czas zaprzeszły. Ważne jest również, aby oba czasowniki miały formę czasu przeszłego.
Czas zaprzeszły ma ruchomą końcówkę osobową, której umiejscowienie zależy od preferencji osoby używającej tej konstrukcji. Przykładowo, dla pierwszej osoby liczby pojedynczej, końcówkę można dodać do czasownika „być” (co daje „bym”), czasownika głównego lub innego wyrazu (np. zaimek „ja” zmieniony na „jam” za pomocą ruchomej końcówki osobowej).
Poniżej przedstawiamy tabelę odmiany czasownika „malować” w czasie zaprzeszłym:
| Osoba | Męskoosobowy | Żeński |
|---|---|---|
| 1. pojedyncza | malowałem był | malowałam była |
| 2. pojedyncza | malowałeś był | malowałaś była |
| 3. pojedyncza | malował był | malowała była |
| 1. mnoga | malowaliśmy byli | malowałyśmy były |
| 2. mnoga | malowaliście byli | malowałyście były |
| 3. mnoga | malowali byli | malowały były |
Czas zaprzeszły jest coraz rzadziej używany w języku polskim, ale nadal może być przydatny do precyzyjnego przekazu. Dodanie tego czasu do naszego codziennego słownictwa sprawi, że nasza mowa stanie się bardziej barwna i interesująca.
Przykłady zastosowania
- „Wczoraj poszedłem do krawcowej i całe szczęście, że wziąłem był ze sobą gotówkę, bo nie działał terminal płatniczy.”
- „Do wczoraj nie umiałem odmieniać przez przypadki, bo jak uczyłem był się w szkole, to byłem bardzo chorowity i w czasie lekcji, na której nasza nauczycielka miała była nas nauczyć, cała klasa była zaraziła się ode mnie ospą.”
Czas zaprzeszły polski – podsumowanie
Teraz, gdy znasz zasady stosowania czasu zaprzeszłego, możesz zdecydować się na przywrócenie go do swojego codziennego języka. Używanie tej konstrukcji sprawi, że twoja mowa będzie bardziej interesująca i różnorodna. Wbrew pozorom jego konstrukcja nie jest trudna.
